چرا هنوز بعضی‌ها به مشاوره روان‌شناختی اعتقاد ندارند؟
باور عمومی این است که ما در عصری زندگی می‌کنیم که “همه‌چیز قابل‌حل است”. وقتی احساسات‌مان سنگین می‌شود، یک اپلیکیشن برای مدیتیشن داریم. وقتی اضطراب داریم، گوگل هزار راه پیش پای‌مان می‌گذارد. حتی وقتی دلتنگ یا افسرده‌ایم، شاید سری به یک ربات چت بزنیم — هوش مصنوعی‌ای که با جملات از پیش‌آموزش‌داده‌شده، به ما می‌گوید: “همه‌چیز درست می‌شه.”
اما سؤال واقعی این است:
اگر همه‌چیز این‌قدر در دسترس است، چرا دردهای ما هنوز حل‌نشده‌اند؟ چرا بعضی‌ها با وجود آگاهی، هنوز نمی‌توانند به درمانگر اعتماد کنند؟
👶 ریشه‌ها در کودکی دفن شده‌اند…
برای بسیاری از افراد، ایده‌ی “رفتن پیش روان‌شناس” از دوران کودکی با بار منفی همراه بوده:
• «برو دیوونه‌خونه؟»
• «آبروتو می‌برن!»
• «مگه چه مرگشه؟ خودمون درستش می‌کنیم.»
وقتی یک کودک، درد یا ترسش را نشان می‌داد و در پاسخ تحقیر، سرزنش یا بی‌توجهی دریافت می‌کرد، کم‌کم یاد گرفت: “من نباید کمک بخوام.” این تجربه، به‌مرور تبدیل شد به یک سبک شخصیتی: خودکفا، تردیدآمیز، و گاهی پر از بی‌اعتمادی نسبت به درمان. باور عمومی این است که ما در عصری زندگی می‌کنیم که “همه‌چیز قابل‌حل است”. وقتی احساسات‌مان سنگین می‌شود، یک اپلیکیشن برای مدیتیشن داریم. وقتی اضطراب داریم، گوگل هزار راه پیش پای‌مان می‌گذارد. حتی وقتی دلتنگ یا افسرده‌ایم، شاید سری به یک ربات چت بزنیم هوش مصنوعی‌ای که با جملات از پیش‌آموزش‌داده‌شده، به ما می‌گوید: “همه‌چیز درست می‌شه.”
🧩 تیپ‌های شخصیتی که کمتر به درمان روی می‌آورند
بر اساس یافته‌های روان‌کاوی و روان‌شناسی شخصیت، افرادی با برخی الگوهای شخصیتی معمولاً در برابر مشاوره مقاومت بیشتری دارند:
• شخصیت خودشیفته (Narcissistic): باور دارد خودش بهتر از هر کسی می‌فهمد. مراجعه را نشانه ضعف می‌داند.
• شخصیت وابسته (Dependent): از تغییر می‌ترسد؛ حتی اگر در رنج باشد، به آشناها چسبیده می‌ماند.
• شخصیت اجتنابی (Avoidant): از نزدیک‌شدن به هیجان‌ها یا رابطه‌درمانی می‌ترسد.
• شخصیت وسواسی: به‌جای احساس کردن، دنبال تحلیل منطقی و کنترل همه‌چیز است — حتی درمان را.
• افراد دچار تروماهای کودکی: گاهی آن‌قدر با شرم، ترس و انکار عجین‌اند که «کمک‌خواستن» برایشان یک تهدید محسوب می‌شود.
🤯 هوش مصنوعی؛ راه‌حل یا فریب؟
در سال‌های اخیر، ابزارهایی مثل چت‌بات‌های روان‌شناختی، مشاور مجازی، یا اپلیکیشن‌های سلامت روان محبوب شده‌اند.
مزایای آن‌ها:
• در دسترس بودن ۲۴ ساعته
• حذف شرم از مراجعه
• هزینه‌ی کمتر
• احساس کنترل بیشتر
اما محدودیت‌ها:
• عدم درک زمینه‌ی زندگی واقعی
• نبود همدلی انسانی واقعی
• ناتوانی در دیدن “حرکات پنهان روان”
• نداشتن مسئولیت‌پذیری یا پیگیری فرآیند
• پاسخ‌های کلیشه‌ای و سطحی به دردهای عمیق
🔻 و مهم‌تر از همه:
هوش مصنوعی شما را نمی‌بیند، شما را حس نمی‌کند… فقط به‌طور آماری شما را پیش‌بینی می‌کند.
🧠 روان‌درمانی؛ تجربه‌ای زنده و انسانی
درمانگر واقعی، تنها با کلمات کار نمی‌کند؛ با رابطه کار می‌کند. با “با هم بودن در یک فضای امن”.
درمانگر واقعی، «پاسخ» نمی‌دهد کمک می‌کند خودتان پاسخ‌ها را کشف کنید.
روان‌درمانی، جادوی علمی نیست؛ گفت‌وگویی انسانی‌ست که رفته‌رفته اعتماد می‌سازد، زخم را می‌بیند، و بهبود را ممکن می‌کند.
✨ چرا حالا، بیش از همیشه، به روان‌درمانی نیاز داریم؟
چون در دنیای امروز:
• اطلاعات زیاد شده، ولی عمق کم شده.
• مشاوره زیاد شده، ولی رابطه‌ی درمانی کم شده.
• سرعت زیاد شده، ولی دیدن و درک شدن کم شده.
درمان روان‌شناختی، بر خلاف آنچه برخی فکر می‌کنند، نشانه‌ی ضعف نیست نشانه‌ی شهامت دیدن خویشتن است.
🔎 پرسش‌هایی برای شما…
• آیا تا امروز احساس کرده‌اید با وجود تمام دانش و اطلاعات‌تان، هنوز زخمی در درون‌تان هست که شنیده نشده؟
• آیا اعتماد کردن به کسی برای کمک، برایتان سخت بوده؟
• آیا گاهی به‌جای “احساس کردن”، فقط “تحلیل کردن” را بلدید؟
🌱 دعوت به تجربه‌ای واقعی
شما تنها نیستید. رنج‌تان، بی‌معنا نیست.
گفت‌وگو با یک درمانگر دلسوز، متخصص، و آموزش‌دیده می‌تواند پنجره‌ای تازه در درون‌تان باز کند.
درمان، فقط حذف اضطراب یا افسردگی نیست… درمان، بازگشت به خودِ فراموش‌شده‌ی شماست.
در ادامه، فهرستی از منابع علمی و به‌روز برای پشتیبانی مطلب «چرا برخی افراد به روان‌درمانی اعتماد نمی‌کنند؟» با تمرکز بر تروما، تیپ‌های شخصیتی، هوش مصنوعی و فرآیند درمان آورده شده است. این منابع برای درج در وب‌سایت رسمی دکتر المیرا علیجانی کاملاً مناسب‌اند:
📚 منابع علمی و تخصصی
1. Shedler, J. (2010).
The Efficacy of Psychodynamic Psychotherapy.
American Psychologist, 65(2), 98–109.
➤ مقاله کلاسیک در اثربخشی درمان تحلیلی نسبت به درمان‌های سطحی.
DOI: 10.1037/a0018378 (https://doi.apa.org/doi/10.1037/a0018378)
2. Van der Kolk, B. (2014).
The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma.
➤ مرجع جهانی درباره اثرات تروما و نقش درمان عمیق.
ناشر: Penguin
3. Fonagy, P., & Bateman, A. (2016).
Mentalization-Based Treatment for Personality Disorders.
➤ تحلیل ریشه‌های بی‌اعتمادی به درمان در تیپ‌های شخصیتی خاص.
ناشر: Oxford University Press
4. Hofmann, S. G., Asnaani, A., Vonk, I. J., Sawyer, A. T., & Fang, A. (2012).
The Efficacy of Cognitive Behavioral Therapy: A Review of Meta-analyses.
➤ مرور نتایج درمان‌های کوتاه‌مدت برای مقایسه با درمان تحلیلی.
Cognitive Therapy and Research, 36, 427–440.
5. APA – American Psychological Association (2024).
Why Some People Avoid Therapy.
➤ بررسی روان‌شناسی اجتناب از کمک حرفه‌ای و موانع فرهنگی/شخصیتی.
apa.org (https://www.apa.org/news/press/releases/stress/therapy-reluctance)
6. PsyPost (2023).
Study: Personality Traits Predict Willingness to Use AI for Mental Health Support.
➤ گزارش درباره اعتماد افراد خاص به هوش مصنوعی به‌جای درمانگر.
psypost.org (https://www.psypost.org/)
7. Frontiers in Psychology (2025).
Digital Mental Health: Promise and Pitfalls of AI-Powered Therapy.
➤ تحلیل علمی از قدرت و محدودیت‌های چت‌بات‌های روان‌شناختی.
frontiersin.org (https://www.frontiersin.org/journals/psychology)